auzoka / Gainak / Garbola (mendia)
Garbola (mendia)
Kokapena: Mañu; VI. mapa (A-4)
Ohar ling.: Izenaren esanahia ez da ezaguna, toponimo zahar askorekin gertatzen den moduan. Aipamen zaharrenei begiratuta, osagaietako bat 'galbar' izan daiteke 'calvo' zuhaitz gabekoa (Azkue, Diccionario vasco-español-francés. 1969 [fakz. 1906], 319).
Bigarren osagaia 'lorra' izan daiteke, hau da, irristatuz garraiatzen den enborra edo materiala (Azkue, Diccionario vasco-español-francés. 1969 [fakz. 1906], 553). Ik. San Andres auzoko Lorbide, edo San Pelaio auzoko Gibelortzaga.
Bigarren osagai hau, 'Lorra' izatekotan, XIX. mendetik aurrera, izena desitxuratu egin dela esan daiteke, ozenen metatesiagatik: -r- dardarkari anitza eta -l- albokaria silabaz aldatuta, eta gero, dardarkari anitzak beste albokariaren lekua hartuta. Ostean, hiatoan gelditutako bokalek bat egingo zuten -ao- > -o-.
Galbalorra > Galbarrola > Garbaola > Garbola
Bigarren osagaia 'ola' ere izan daiteke ('Galbar' + 'ola'), idatziz jaso den lehenengo aipameneko gaztelaniazko 'cortixo' generikoak aditzera ematen duen bezala. Horrek eskatuko luke, XVII. menderako, kontsonante metatesiak hitz elkarketan indarra izatea.
Oharrak: Mañuko landa eta Zumarrietako landa artean dagoen mendia (481m.). Hiru bizkar ditu: lehenak, ipar-ekialdera egiten duenak, Goikoganera jotzen du, Burgoko norabidean; bigarrenak, mendebaldera, Bakiorako norabidean; eta hirugarrenak, hegorantz, Mañurantz.
XVII. mendean, herri basoen ustiakuntza dela eta aipatzen da mendi hau:
«en los montes y terminos de concexiles de la vª de Bermeo en los puertos que llaman ecortixo deperirabien el cortixo degogençabala el cortixo deurquidia el cortixo dearançadia el cortxo de galbalorra el cortixo deagunaga en las carragas oxaurta sagarada» [1517]
XIX. mendean, berriro aipatzen da, herri basoen auzi baten inguruan:
«Pregunten en interrogatorio si se sabe si las anteiglesias de San Pelayo y Zubiaur poseen de tiempo inmemorial el usufructo de las argomas y ojas desde el cabo Machichaco por Burgogana, Galbarrola y prado de Ordeña hasta el de Olazar» [1518]
Ahozkoa:
Idatzizkoa:
1656 | Galbalorra, cortixo de | VEKA R.R. Ejec. L1422/15 1 |
1730 | Galbalorra, términos de | BFA. K. 1830/2 21b |
1839 | Galbarrola, término de | BFA. Bust 227/5 |
1844 | Garbaola, monte | BIBL YrJA 111 |
1844 | Garbaola, fuentes de | BIBL YrJA 71-72 |
1882 | Albarrola | BUA 1325. Segr. SP y Zub. Plano |
1927-32 | Garbola, monte | BakUA 1/20 |
1928 | Galbarrola | BIBL ZbA2 507 |
1973-74 | Garbola, monte | BIBL ErA.EtnB 218 |
2001 | Garbola, gailurra | BIBL GaPa 368 |
__________
[1517] VEKA. R.R. Ejec. L1422/15; 1
[1518] BFA. Bust; 227/5